ALPER Gezeravcı’nın Uluslararası Uzay İstasyonu’nda (ISS) gerçekleştirdiği 13 deneyden biri olan ‘gMetal’ deneyinin proje yöneticilerinden Prof. Dr. İskender Gökalp, metal parçacıklarının hava içinde yanması ile karbondioksit salınımı olmadan enerji üretimi amaçladıklarını belirterek, “Deneyin, Türkiye’nin savunmadan uzaya kadar olan milli hamlelerine katkı yapmasının yanı sıra daha yaşanabilir bir dünya için de çıktıları olacak” dedi.
Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı, ISS’de kaldığı 14 gün boyunca 13 deneye imza attı. Bu deneylerin, Türkiye’nin uzay misyonu ve insanlık adına önemli çıktılarının olması bekleniyor. Gezeravcı’nın ISS’de gerçekleştirdiği deneylerden biri de Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Marmara Araştırma Merkezi’nden (MAM) Prof. Dr. İskender Gökalp ve aynı zamanda Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı olan Ahmet Yozgatlıgil’in proje yöneticisi olduğu ‘gMetal’ deneyi. Projenin yöneticilerinden Prof. Dr. İskender Gökalp, 30 yılı aşkın süredir Fransa’da, kendi kurduğu enerji enstitüsünde; enerji, itki, hidrojen ve yer çekimsiz ortam üzerinde araştırmalarda bulundu. Prof. Dr. Gökalp, Türkiye’den öğrencilerin enstitüsüne gelip orada doktora yapmalarına da vesile oldu. Gökalp, 2019’da ise TÜBİTAK’ın Uluslararası Lider Araştırmacılar Programı ile Türkiye’ye döndü ve çalışmalarına hem ODTÜ’de hem de baş danışmanı olduğu TÜBİTAK MAM’da devam etti.
‘DENEYLE BİRLİKTE ÇEŞİTLİ PARAMETRELERİ İNCELEYEBİLİYORUZ’
Gökalp, DHA’ya yaptığı açıklamada projenin NASA tarafından kabul edilebilmesi için çok kompleks bir deney olmaması gerektiğini söyledi. Bakan Yardımcısı Ahmet Yozgatlıgil ile kendisinin yanma uzmanı olduğunu söyleyen Gökalp, “Bu deneye yanmayla başlamak olmazdı. Bunu, NASA kabul etmezdi veya çok uzun süreçlerden geçmesi gerekirdi. Dolayısıyla yanmanın bir önceki safhası, yanma ile yakıcının karışımının çalışılmasını ve bu karışımın oluşmasına yer çekimsiz ortamın etkisini düşündük. Bizim hedeflediğimiz yanma türü; katı yakıtların, mesela metallerin yanmasıydı. Alper’in elinde, içinde kum tanecikleri olan tüpler var. Bu kum taneleri yanıcı bir malzeme değil. Zaten ‘gMetal’ deneyinin amacı metali gösteren parçacıklarla etrafındaki akışkanın, mesela havanın yer çekimsiz ortamda nasıl karıştığını anlamak. Tüplerden 16 tanesi üzerinde deney yapılacak. Bu tüplerin içindeki akışkanlardan yarısı hava, yarısı da karbondioksit. İçindeki parçacıkların da bir kısmı milimetrenin 10’da biri çapında, diğerleri daha küçük. Parçacık sayısı da çok parçacıktan az parçacığa kadar değişken. Dolayısıyla deneyle birlikte çeşitli parametreleri inceleyebiliyoruz” diye konuştu.
‘KATI YAKITLI MOTORLAR SAVUNMA AMAÇLI DA KULLANILIYOR’
‘gMetal’ deneyinin amaçları hakkında konuşan Gökalp, “Deneyin, Türkiye’nin savunmadan uzaya kadar olan milli hamlelerine katkı yapmasının yanı sıra daha yaşanabilir bir dünya için de çıktıları olacak. Dünyadaki karbondioksit sorunu malumunuz. Fosil yakıtları yaktığımız zaman ortaya karbondioksit çıkıyor. O karbondioksit atmosferde birikiyor ve küresel ısınmaya sebep oluyor. Dolayısıyla, ‘Nasıl karbondioksit salınımı olmadan enerji üretiriz?’ sorusu, en önemli sorulardan bir tanesi. Hidrojen konusu da zaten bu bağlamda geldi. Ama hidrojene gitmeden bir yol daha mümkün. O da bu metal parçacıkların hava içinde yanması. Mesela alüminyum parçacığı hava içinde gayet güzel yanıyor ve ortaya sadece ısı çıkıyor. Bir de alüminyumla oksijen bağlanınca alüminyum cevheri ortaya çıkıyor aslında. Onu alüminyum üreten bir tesise götürsek oradan tekrar alüminyuma dönüştürebiliriz. Dolayısıyla hem enerji üretiliyor hem de tam anlamıyla döngüsel bir ekonomi olmuş oluyor. Bu deney, bahsettiğim 2 amaç için gerçekleştiriliyor. Tabii yanmanın gerçekleşmesi için alüminyumun parçacıklarının karışımın doğru olması lazım. Dolayısıyla Alper Gezeravcı’nın yaptığı deneyler bu çalışmalara katkı verecek deneyler” ifadelerini kullandı.
‘DÜŞÜK YER ÇEKİMİ İLE BAĞLANTISINI İLK KEZ BİZ ARAŞTIRIYORUZ’
Dünyada metalin yakıt olarak kullanılması adına çalışmalar yapıldığını ancak Alper Gezeravcı’nın yapacağı deneyin uzayda yapılan ilk çalışma olduğunu söyleyen Gökalp, “Biz henüz yanma safhasına gelmedik ama karışımın iyileştirilmesi safhasındayız. Ben, 30 sene önce Fransa’da bu çalışmaları bilhassa alüminyum ve magnezyum parçacıklarının yanması hakkında başlatmıştım. O zamanlar amaç sadece uzay için kullanılacak katı yakıtlı motorlar konusundaydı. Şimdi yavaş yavaş dünyasal sorunlara cevap vermek için de çalışanlar var. Bu çalışmalar daha çok Avrupa ülkelerinde var. Ama bu çalışmaların düşük yer çekimi ile bağlantısı ilk defa bizim deneyimizle yapılıyor” dedi.
‘GEREKSİZ YORUMLARIN BİTMESİ LAZIM’
Gökalp, Alper Gezeravcı’nın uzay yolculuğu için bin kişiye varan bir topluluğun 2 yıldır çalışma yürüttüğünü kaydederek, “Dolasıyla ‘Uzaya turist gönderdik’ gibi duyduğumuz gereksiz yorumların bitmesi lazım. Bunlar hoş şeyler değil. Türkiye, bu sürece girmeye iyi ki başladı ve bunun devam etmesi de lazım. İyi ki başladık, iyi ki Alper orada. İyi ki Tuva Cihangir Atasever de sırasını bekliyor” diye konuştu.
Gökalp ayrıca, gMetal deneyinde Türkiye Uzay Ajansı’nın yanında TÜBİTAK Uzay, TÜBİTAK MAM ve TÜBİTAK Savunma Sanayii Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü’nün ortak çalışma yapmasının çok değerli olduğunu söyledi.
News
